etki ajanı

Kitle iletişim araçları (gazete, tv, sosyal medya, internet vs) yoluyla, toplumu belli bir amaca yönlendirmeye çalışan, üzerlerinde sosyo-psikolojik etki bırakmak amacıyla faaliyetlerde bulunan ve bunu yaparken belli istihbarat servisleri aracılığıyla kontrol edilebilen sivil itaatkârlardır. Gazeteci, sanatçı veya bilim adamı gibi kisvelerle toplum arasında casus kimliklerini görünmez kılarlar. Türkiye'deki çoğul varlıkları ile istihbarat terminolojimizde kendine yer edinmiştir.

Bir bakarsınız; unutulmuş, hafızalardan silinmek üzere olan sanatçıların sivri siyasi çıkışları olur. Kimi zaman bu gündem olmak içinse de, çoğunlukla hizmet ettiği lobinin emrindedir. Yapısı itibariyle doğrudan bir istihbarat servisi görüntüsü vermez. Örneğin unutulmuş bir sanatçıya bir reklam ajansı kariyerini yeniden yükseklere taşıma sözü verir. Güven sağlamak amacıyla, maddi ve manevi olarak destekler. Kariyeri düzelmese de, meşhur olduğu zamanlardaki gibi refah seviyesi yüksektir ve sanal alemde ilgi görüyordur. İşte istihbarat servisleriyle desteklenen bu reklam ajansı, bir zamanların ham çökelekli meşhurlarına siyasi açıklamalarda bulundurur. Çoğu zaman tavsiyedir ve tıpkı fetö mağdurlarında olduğu gibi, minnet borcu akli melekelerine galip gelebilmektedir. Sanatçı sivri açıklamalar yapar ve gözaltına alınır, hatta hapse düşebilir. Reklam ajansına bu durum iki şekilde fayda sağlar. Ajans hem mağdur üzerinden prim yaparak hizmet ettiği lobinin fikrini güçlendirir hem de sanatçı eskisinden intikam motivasyonu yüksek bir militan devşirir.

Bir sosyal medya fenomenini, Türkiye'nin gündemi ile ilgili taraflı açıklamalarını görürseniz, bilin ki bu arkadaş "bilerek veya bilmeyerek" bu çarkın bir dişlisi olmuştur. Sosyal medya fenomenliği, her ne kadar şöhret amacı gütse de temelde para kazanma motivasyonu vardır ve para kazandıran her iş mübahtır. Bu yüzden, etki ajanlığına, yani yönlendirici casusluk faaliyetine müsait yapıdadırlar.

Gazetecilik zırhı, hem etki alanını geniş tutmak hem de mağdur yaratmak için idealdir. Belli bir ideolojiye mensup olmadığından, bugün ak dediğine yarın kara demesini kimse garipsemez. Öte yandan, eğer yukarıdaki sanatçı gibi suç teşkil eden faaliyetlerde bulunursa "gazetecilik", "ifade özgürlüğü" gibi global kalıplara rahatlıkla sığabilir. Türkiye'nin en çok izlenen muhalif sunucusu yıllar içerisinde bu şekilde servet kazanırken, etki ajanlığı ifşa olunca narenciye tipli bu arkadaş "huzur istiyorum" diyerek emekli bile olabilir.