Arapça (bkz:
kasada) kökünden gelip, kelime
anlamıyla "yönelmek, niyet etmek, kastetmek" demektir.
Yani Belli bir maksada yönelmeyi, bir maksada dayanılarak yapılan işi ifade eder.
Beyit sayısı 15'den az olmayan, belli bir maksatla ve bilhassa birini veya bir şeyi övmek için aruz vezniyle yazılmış, bütün beyitlerinin ikinci mısrâsı ilk beyitle kāfiyeli nazım şeklinin adıdır.
Bu nazım şekliyle naaat, medhiye, hicviye, tevhid
mersiye,münacaat türlerinde şiirler yazılmıştır.
Beyit sayısında bir sınırlama yoktur.
Ortalama bir kaside 30-45 beyit arasındadır.
Aruzun hemen her kalıbıyla yazılabilir.
Kasidenin beş ana bölümü vardır:
Nesîb
maksûd
tegazzül
fahriye ve dua.
Her kasidede bütün bölümlerin bulunma
zorunluluğu yoktur. Kaside olabilmesi için biri maksud olmak
üzere en az iki bölümünün bulunması gerekir.
Nef'inin 4.Murat'a Sunduğu Kaside
esdi nesim-i nevbahar açıldı güller subdem açsun bizüm de gönlümüz saki meded sun cam-ı cem erdi yine ürd-i bihişt oldı heva anber-sirişt alem bihişt-ender-bihişt her guşe bir bag-ı irem gül devri ıyş eyamıdır zevk u sefa hengamıdur aşıkların bayramıduf bu mevsim-i ferhunde-dem dönsün yine peymaneler olsun tehi humhaneler raks eylesun mestaneler mutribler etdükçe nagam bu demde kim şam u sehher meyhane bga reşk ider mest olsa dilber sevse ger ma'zurdur şeyhü'l-harem ya neylesun biçareler alüfteler avareler sagar suna mehpareler nuş itmemek olur sitem yar ola cam-cem ola böyle dem-i hurrem ola arif odur bu dem iyş u tarabla mugtenem zevki o rind eyler tamam kim tuta mest ü şad-kam bir elde cam-ılale-fam bir elde zülf-i ham-be-ham lutf eyle saki nazı ko mey sun ki kalmaz böyle bu dolsun sürahi vü sebu boş durmasun peymane hem her nev-reside şah-ı gül almış eline cam-ı mül lutf et açıl sen dahi gül ey serv-kad u gonce-fem bu dürd ü bu safi deme dönsün piyale gam yeme kanun-ı devr-i da'ime uy sen de mey sun dem-be-dem meydür mihekk-i aşıkan aşub-ı dil-aram-ı can sermaye-i pir-i mugan piraye-i bezm-i sanem mey akılı irşad eder aşıkları dilşad eder seyle virür berbad ider dillerde koymaz gerd-i gam mey ateş-i seyyaledür mina kadehle laledür ya gonce-i pür-jaledür açmış nedsim-i subh-dem saki mede mey sun bize cam-ı cem-i key sun bize rıtl-ıpeyapey sun bize gitsün gönüllerden elem biz aşık-ı azadeyüz amma esir-i badeyüz alüfteyüz dil-dadeyüz bizden gitsün gönüllerden elem bir cam sun Allah içün bir kase de ıl mah içün ta medh-i şahenşah içün alem ele levh ü kalem ol afitab-ı saltanat ol şeh-süvar-ı memleket cam-bezm ü hatem-mekremet memduh-ı esnaf-ı ümem eblak-süvar-ı rüzigar-aşub-ı rum ı zengibar leşkar-şikar-ı kam-kar behram-ı efridün-alem piraye-i mülk ü milel sermaye-i din düvel k'olmuş nasibi ta ezel tac-ı feridın taht-ı cem hakan-ı osmani-neseb kim münderic zatında heb islam-ı faruk-ı arab ikbal-i perviz-i acem sultan murad-ı kamuranefser-dih ü kişver-sitan hen padişah hem kahraman sahib-kıran-ı cem-haşem şahanşeh-i ferhunde-baht arayiş-i dihim ü taht bahtı kavi ikbali saht iskender-i yusuf-şiyem şah-ı cihan-ara mıdur mah-ı zemin-pira mıdur behram-ı bi-perva mıdur ya afitab-ı pür-kerem şahane-meşreb cem gibi sahib-kıran rüstem gibi hem isi-i meryem gibi ehl-i dil ü ferhunde-dem dünya vü mafiha nedür cennetde olsa ya nedür lutf eylemek zira nedür yanında bir nakd ü selem cümle hünerden bnasib sırr-ı aceb sun-ı garib meclisde şuh u dil-firib ceng edicek şir-i ücem gahi ki cihan ol şir-i yele hışm ile tig alur ele olur cihan pür-zelzele basdukça meyhane kadem ol dem ki kasd-i ceng eder sahraları gül-reng eder dünyayı hasma teng eder olusa sam u güstehem ssürdükçe hasma yektene bazmaz silah u cevşene yer kalmaz asla düşmene illa beyaban-ı adem ey hüsrev-i ali-nijad v'ey daver-i pak-i'tikad ey şah-ı sahib-adl ü dad ey padişah-ı muhterem sen bir şeh-i zi-şansın şahenşah-i devransın yani ki sen hakansın devrinde ben hakaniyeyim ben gerçi bir bi-hasılem şakird-i ders-i müşkilem hem mekteb-i ehl-i dilem halk olmadan levh ü kalem sözde nazir olmaz bana ger olsa alem bir yana pür-tumturak ü hoş-eda ne hafızem ne muhteşemem hakaniyem ben muhteşem yanumda serheng-i haşem hafız olur lebestdem hamem edince zir ü bem nef'i yeter daevayı ko dünya ile gavgayı ko efleke istignayı ko hake yüzün sür la-cerem kaldur elin eyle du'a buldı kasiden intiha şimdi du'a etmek sana hem müstehabdur hem ehem nice kaside bir kitab mecmua-i pür-intihab her nüktesi faslu'l-hitab her beyti bir genc-i hikem ta kim cihan ma'mur ola geh emn ü geh pür-şur ola ikbal ile mesrür ola ol husrev-i vala-himem
